Het is een moeilijk en vervelend onderwerp na jaren van groei. In de komende decennia zullen meer dan de helft van de plattelandsregio's te maken krijgen met krimp van de bevolking. Drenthe niet uitgezonderd. Om de negatieve trend te kunnen ombuigen zal er moeten worden ingegrepen in de omgeving, beleidsplannen en vooral de manier waarop we samenwerken. Gemeentes die verblind blijven vasthouden aan hun verouderde groeiscenario's, zullen ingehaald worden door de realiteit en door een diep dal gaan.

Tunnelvisie.
Op verschillende plaatsen in ons land is de leegloop al begonnen. Kleine dorpen in Groningen maar ook een grotere gemeente als Heerlen in Zuid-Limburg ondergaan al de consequenties van de krimpende bevolking. Met deze krimp komt leegstand, wegtrekkende bedrijven en in hun kielzog, vertrekkende goed opgeleide jongeren. Een spookgemeente in wording is geboren.

Ook het in stand proberen te houden van lokale voorzieningen trekt een zware wissel op de gemeentes. Door de terugloop in de bevolkingsomvang, neemt in rap tempo ook het budget af. Zowel vanuit het gemeentefonds als vanuit lokale inkomsten. Voorzieningen worden onbetaalbaar en uiteindelijk opgeheven. Dit betreft vaak scholen, opvang of lokaal openbaar vervoer. Hierdoor daalt de aantrekkelijkheid van het gebied zelfs nog meer.

Het is veelal de tunnelvisie en de angst voor de nare boodschap die gemeentes doen blijven vasthouden aan hun eigen groeiscenario's die hun uiteindelijk de das om zal doen. Tegen bijna elke prijs probeert men het voorzieningenniveau in stand te houden om toch nog enige aantrekkelijkheid te behouden. Hierdoor creeeren zij een concurrentiestrijd om de 'laatste' burgers in het gebied met de aangrenzende gemeentes. Het netto effect is dat in beide gemeentes de leegstand keihard toeslaat en de verpaupering snel om zich heen grijpt.

Samenwerking.
De eerste stap naar het oplossen en het omgaan met ontvolking is de acceptatie hiervan. Beleidsplannen die nu voorliggen dienen op korte termijn herzien te worden. Te meer deze plannen vaak zich uitstrekken over jaren van beleid. En juist in die periode vindt de omslag plaats. Gemeentes dienen nu hun plannen bij te stellen en met een grotere frequentie te toetsen aan de werkelijke ontwikkeling. Dat betekent ook dat zij zich niet moeten vastleggen op al te ambitieuze plannen en voornemens. Dat het platteland ontvolkt is zeker. Maar waar en in welke mate is hoogst onzeker.

Daarnaast dient de gemeente in samenspraak met burgers en aanliggende gemeentes, te komen tot een gezamenlijke, regiobrede aanpak te komen. Hoe ga je gezamenlijk de voorzieningen in stand houden? Waar komen deze en welke service gaan je verlenen? Ook met de nationale overheid dient die discussie aangegaan te worden. Want ontvolking is een nationaal probleem die, indien verwaarloost, een zware wissel gaat trekken op de nationale economie en niet alleen de lokale. De overheid dient fondsen beschikbaar te stellen om de transitie te ondersteunen die noodzakelijk is. Sloop en herinrichting van de omgeving, valt niet op te brengen door lokale gemeentes. Ook dient er gekeken te worden naar beperkende regelgeving, zoals bij onderwijs waarbij nationale subsidiering afhankelijk is gemaakt van het aantal kinderen waarbij een minimum is opgelegd. Dergelijke regelgeving moet tegen het licht gehouden worden, omdat deze wel toepasbaar is op een groeiscenario maar niet op ontvolking. Burgers dienen nauw betrokken te worden in dit proces. Er zal gesloopt worden. Geen grote wijkaanleg meer, maar uitdunning. Heroverweging van de bestemming van gebouwen en waar nodig aan te passen. Maar voor alles, inzetten op kwaliteit en kansen. Niet de botte bijl hanteren. Slim herstructureren dus.

Kansen.
Is ontvolking nu een probleem? Nee. Ontvolking is wel een diep ingrijpende herstructurering van de lokale samenleving, maar dit betekent niet dat het allemaal kommer en kwel is. In Heerlen zijn ze niet bij de pakken neer gaan zitten. Zij hebben met de omliggende gemeentes de Parkstad Heerlen opgezet. In dit samenwerkingsverband wordt nauwgezet gekeken hoe de lokale samenleving er uit dient te gaan zien bij een sterk verminderd bewoners aantal.

Dat is kijken naar de kracht en kwaliteit van de omgeving. Voor Drenthe is dat bijvoorbeeld de rust en natuur die al volop aanwezig is. Het doorontwikkelen van Drenthe als vakantieprovincie is al 1 perspectief om de lokale economie te ondersteunen. Daarnaast dient er gekeken te worden naar andere lokale samenwerkingsverbanden die lokale diensten gaan aanbieden.

Het lokaal organiseren van zorg en vervoer in plaats van grootschalige uitbestedingstrajecten. Voor organisaties als Connexxion worden 'lege' gebieden, economisch onrendabel om te bedienen. Door kleinschaligheid en lokale samenwerking waarbij de overhead en complexiteit sterk zijn teruggebracht, zijn er goede mogelijkheden om dit kostendekkend te maken. Door het oprichten van kleine cooperaties die zich alleen op de lokale markt richten, ontstaat er een grotere mate van betrokkenheid. Feitelijk is dit een vernieuwde benadering van het leven zoals dat 50 jaar geleden plaatsvond op het platteland. Voor elkaar en met elkaar.

Ook kan de gemeente een rol spelen door kleinere lokale bedrijven de kans te geven om zich te ontwikkelen. Zorgen voor ruimte, investeringskansen en het bevorderen van de lokale economie. Inzetten op het afnemen van lokale producten door gemeente, bedrijven en burgers. De lokale economie die daardoor een grotere mate van zelfstandigheid krijgt en zichzelf beter kan bedruipen. Iets waar elke burger in Drenthe nu al mee kan beginnen. Koop de streekproducten. Ga eens lang bij de lokale boer die naast zijn traditionele bedrijf, aanverwante diensten ontwikkeld.

Conclusie.
De komende periode is het zaak dat vanuit de gemeente initiatief wordt ontwikkeld om met de burgers de discussie aan te gaan. "Hoe blijven we groot door krimp?" Een initatief dat breed in drenthe uitgedragen moet worden. Over de grenzen van de gemeentes heen. Midden-Drenthe heeft het voordeel dat zij een groot gebied beslaat met vele kleine maar ook een aantal grotere kernen. Dit verbetert de kansen van Midden-Drenthe. Het is dan wel zaak dat het college en gemeenteraad de handschoen oppakken.

http://www.trouw.nl/nieuws/economie/article3319981.ece/Krachten_bundelen_in_een_krimpgebied_.html
http://www.trouw.nl/nieuws/nederland/article2789526.ece/Parkstad_Heerlen__groeien_in_kwaliteit_.html
http://www.trouw.nl/nieuws/economie/article2759410.ece/_rsquo_Ook_in_Nederland_dreigen_spookdorpen_te_ontstaan_rsquo__.html